ONION SAUCE

Zastanawialiście się kiedyś, co tak naprawdę stoi za odbiorem telewizji z powietrza w dzisiejszych czasach ? Mimo rosnącej popularności platform streamingowych i telewizji satelitarnej, jak Polsat Box czy Canal+, naziemna telewizja cyfrowa wciąż ma się świetnie i stanowi dla wielu podstawowe źródło informacji i rozrywki. Co więcej, rozwija się, oferując nie tylko darmowe kanały, ale także płatne pakiety premium. W tym poradniku przyjrzymy się z bliska ofercie naziemnej telewizji cyfrowej od Polsatu, omawiając wszystko, co jest potrzebne do jej bezproblemowego odbioru, od doboru sprzętu, przez samodzielny montaż anteny, aż po diagnostykę typowych usterek i sytuacje, w których naprawa anteny przez fachowca staje się koniecznością.

Na czym polega naziemna telewizja Polsatu ?

Większość z nas kojarzy naziemną telewizję cyfrową z kilkudziesięcioma darmowymi kanałami dostępnymi w ramach kilku multipleksów, czyli pakietów programów nadawanych na jednej częstotliwości. No właśnie, a co jeśli powiem, że to nie wszystko ? Od pewnego czasu Grupa Polsat Plus, operator platformy Polsat Box, rozszerzyła swoją działalność o płatny, kodowany multipleks naziemny, znany jako MUX-4. Jest to swego rodzaju hybryda, łącząca zalety telewizji naziemnej z modelem subskrypcyjnym, który znamy z ofert satelitarnych. Dzięki temu, używając standardowej instalacji antenowej, można uzyskać dostęp do dodatkowych kanałów sportowych i informacyjnych, które normalnie dostępne są w płatnych pakietach telewizji satelitarnej czy kablowej. Cała transmisja odbywa się w nowszym standardzie DVB-T2 z kodekiem HEVC, który umożliwił nadawanie większej liczby kanałów w lepszej jakości, w tym HD, przy efektywniejszym wykorzystaniu pasma częstotliwości. Czy to oznacza, że stara antena nie wystarczy ? Niekoniecznie, ale o tym za chwilę. Takie rozwiązanie jest ciekawą alternatywą dla osób, które nie chcą lub nie mogą zamontować anteny satelitarnej, a jednocześnie oferta darmowych kanałów jest dla nich niewystarczająca. Trzeba jednak pamiętać, że sygnał MUX-4 często nadawany jest z mniejszą mocą i w innej polaryzacji niż darmowe multipleksy, co może stanowić pewne wyzwanie instalacyjne, zwłaszcza w lokalizacjach oddalonych od nadajnika, na przykład w niektórych miejscowościach pod Warszawą.

Wybór właściwej anteny do odbioru DVB-T2

No dobrze, skoro już wiemy, z czym mamy do czynienia, pora na konkrety. Jaka antena będzie najlepsza ? Odpowiedź nie jest prosta, bo zależy od wielu czynników, głównie od odległości od nadajnika i ukształtowania terenu. Ogólnie anteny możemy podzielić na kilka typów. Anteny siatkowe ze wzmacniaczem, kiedyś bardzo popularne, dzisiaj często sprawiają problemy. Są mało selektywne, zbierają zakłócenia, w tym te z sieci komórkowych LTE i 5G, co przy gęstym upakowaniu kanałów w DVB-T2 może prowadzić do zanikania obrazu. Lepszym wyborem są anteny kierunkowe, typu Yagi-Uda lub ich nowocześniejsze odmiany. Charakteryzują się one większym zyskiem energetycznym i węższą wiązką odbioru, co pozwala na precyzyjne "wycelowanie" w nadajnik i eliminację niechcianych sygnałów z innych kierunków. Przykładem takiej sprawdzonej konstrukcji może być antena Dipol 44/21-60 Tri-Digit, która dobrze radzi sobie z odbiorem na dalszych dystansach. Warto zwrócić uwagę na parametr zysku, podawany w dBi. Im wyższa wartość, tym antena jest w stanie odebrać słabszy sygnał. Inną opcją, szczególnie w warunkach miejskich, gdzie sygnał jest silny, ale odbija się od budynków, są anteny panelowe, na przykład Telmor ASR Classic P20. Mają one nieco mniejszy zysk, ale często są wyposażone w inteligentne przedwzmacniacze, które automatycznie dopasowują wzmocnienie do poziomu sygnału, chroniąc przed jego przesterowaniem. A co z odbiorem MUX-4 Polsatu ? Tu pojawia się kwestia polaryzacji. Większość nadajników w Polsce, jak ten w Raszynie czy na PKiN w Warszawie, nadaje darmowe multipleksy w polaryzacji poziomej (H), podczas gdy MUX-4 często emitowany jest w polaryzacji pionowej (V). Dobry monter anten wie, że w takiej sytuacji, przy większej odległości od nadajnika, optymalnym rozwiązaniem może być montaż dwóch oddzielnych anten kierunkowych, jednej ustawionej poziomo, drugiej pionowo, i zsumowanie sygnałów za pomocą specjalnej zwrotnicy antenowej. Samodzielny montaż anteny w takim wariancie jest już bardziej skomplikowany.

Pozostałe elementy instalacji antenowej

Sama antena to nie wszystko, nawet najlepsza nie zda egzaminu, jeśli pozostałe składniki instalacji będą niskiej jakości. Zwróćmy uwagę na kilka detali, które często są pomijane. Po pierwsze, kabel koncentryczny. To nim sygnał wędruje od anteny do telewizora. Jaki wybrać ? Najlepiej taki, który ma żyłę główną i oplot wykonane z pełnej miedzi. Kable z żyłą stalową miedziowaną (CCA) są tańsze, ale mają znacznie większą tłumienność, zwłaszcza przy wyższych częstotliwościach, co w praktyce oznacza większe straty sygnału. Dobrym wyborem będzie na przykład kabel Triset-113, który charakteryzuje się niską tłumiennością na poziomie około 17 dB na 100 metrów dla częstotliwości 862 MHz. Grubość kabla też ma znaczenie, grubszy kabel to z reguły mniejsze straty. Po drugie, złącza F. Muszą być one starannie i prawidłowo zamontowane na kablu. Niedokładne zarobienie złącza, gdzie choćby jeden drucik z oplotu dotyka żyły głównej, może spowodować problemy z sygnałem i prowadzić do uszkodzenia głowicy w telewizorze lub dekoderze. A co jeśli sygnał jest za słaby ? Wtedy z pomocą przychodzą wzmacniacze. Można zastosować przedwzmacniacz montowany bezpośrednio w puszce anteny lub wzmacniacz masztowy. Ważne, aby wzmacniacz miał wbudowany filtr LTE/5G, który odetnie niepożądane częstotliwości powyżej 700 MHz. Przykładem takiego urządzenia jest wzmacniacz masztowy AWS-1141 firmy Telmor. Pamiętajmy jednak, że wzmacniacz wzmacnia nie tylko sygnał użyteczny, ale i szumy. Dlatego jego dobór najlepiej powierzyć specjaliście. Czasem problemem nie jest za słaby, a za silny sygnał, który przesterowuje głowicę odbiornika. W takim wypadku stosuje się tłumiki. Do odbioru płatnej oferty Polsat Box konieczny jest dedykowany dekoder, na przykład model NL-5101RT, który pozwala na deszyfrowanie kanałów z MUX-4. Jeśli chcemy odbierać tylko kanały darmowe, wystarczy telewizor z wbudowanym tunerem DVB-T2 i obsługą kodeka HEVC (H.265).

Montaż i ustawienie anteny – instrukcja

Decyzja zapadła, sprzęt kupiony, więc czas na montaż anteny. Brzmi jak wyzwanie ? Przy odrobinie cierpliwości i zachowaniu zasad bezpieczeństwa można to zrobić samodzielnie, szczególnie w prostszych przypadkach. Oto jak można to zrobić krok po kroku:

• Wybór lokalizacji: Najlepszym miejscem jest dach, komin lub ściana szczytowa budynku. Antena powinna mieć możliwie "czysty widok" w kierunku nadajnika, bez zasłaniających ją drzew, budynków czy innych przeszkód. Warto sprawdzić w internecie lub w specjalnych aplikacjach na smartfona, z którego nadajnika w naszej okolicy (np. dla okolic Warszawy będzie to Raszyn/Łazy lub PKiN) sygnał jest najsilniejszy i w jakim kierunku należy ustawić antenę.
• Przygotowanie masztu: Maszt musi być stabilnie zamocowany do komina lub ściany za pomocą odpowiednich uchwytów. Musi być też idealnie pionowy, co jest bardzo ważne, aby potem prawidłowo ustawić kąt elewacji anteny.
• Montaż anteny: Składamy antenę zgodnie z instrukcją producenta. Następnie mocujemy ją do masztu, ale nie dokręcamy jeszcze śrub na stałe, aby móc nią swobodnie obracać w poziomie i w pionie.
• Podłączenie kabla: Przygotowujemy kabel koncentryczny i starannie montujemy na nim złącze F. Podłączamy kabel do puszki antenowej i zabezpieczamy połączenie przed wodą, na przykład za pomocą taśmy samowulkanizującej. Drugi koniec kabla prowadzimy do miejsca, gdzie znajduje się telewizor.
• Wstępne ustawienie: Obracamy antenę w przybliżonym kierunku nadajnika. W menu telewizora lub dekodera znajdujemy opcję ręcznego wyszukiwania kanałów i wybieramy numer kanału (lub częstotliwość), na którym nadawany jest interesujący nas multipleks. Na ekranie powinien pojawić się wskaźnik siły i jakości sygnału.
• Precyzyjne strojenie: To najważniejsza czynność. Bardzo powoli obracamy anteną w poziomie, obserwując wskaźnik jakości sygnału (nie siły !). Szukamy punktu, w którym jakość jest najwyższa i stabilna. Następnie, jeśli antena ma taką regulację, delikatnie zmieniamy jej pochylenie w pionie. Po znalezieniu optymalnego położenia, ostrożnie dokręcamy wszystkie śruby mocujące. Na koniec ponownie uruchamiamy automatyczne wyszukiwanie kanałów.

Jeśli mimo wszystko pojawiają się problemy, warto pamiętać, że instalatorzy oferują pomoc techniczną i dysponują sprzętem, który znacznie ułatwia cały proces.

Profesjonalny pomiar sygnału, czyli dlaczego warto wezwać fachowca

Paski siły i jakości sygnału w telewizorze są pomocne, ale to bardzo uproszczone wskaźniki. Profesjonalny instalator anten posługuje się specjalistycznym miernikiem sygnału, takim jak na przykład Rover HD TAB 4 Easy czy popularny Signal HD-527. Co takie urządzenie potrafi, a czego nie pokaże telewizor ? Miernik analizuje widmo sygnału i podaje dokładne wartości kilku parametrów, które mówią wszystko o jego kondycji. Oto najważniejsze z nich:

• Poziom sygnału (Power): Wyrażony w dBμV. Pokazuje, jak silny jest sygnał docierający do odbiornika. Istnieją normy określające jego minimalny i maksymalny dopuszczalny poziom. Zarówno za słaby, jak i za mocny sygnał jest zły.
• MER (Modulation Error Ratio): To najważniejszy parametr określający jakość sygnału cyfrowego, wyrażany w dB. Mówi on o tym, jak bardzo zniekształcony jest sygnał w stosunku do wzorca. Im wyższa wartość MER, tym lepiej. Dla DVB-T2 wartość powyżej 25 dB uznaje się za dobrą, a powyżej 30 dB za bardzo dobrą. Poniżej 20 dB mogą zacząć się problemy z odbiorem.
• BER (Bit Error Ratio): Współczynnik błędu bitowego. Informuje o liczbie błędnych bitów w strumieniu danych. W idealnych warunkach powinien być jak najniższy, bliski zeru. Profesjonalna naprawa anteny często zaczyna się właśnie od takiej szczegółowej analizy sygnału.

Dlaczego to takie ważne ? Może się zdarzyć, że pasek siły w telewizorze pokazuje 100%, a obraz i tak się zacina. Miernik pokaże wtedy, że mimo dużej mocy, sygnał ma bardzo niski MER, na przykład z powodu zakłóceń od pobliskiego nadajnika LTE. Doświadczony monter, analizując te parametry, jest w stanie szybko zdiagnozować przyczynę problemu – czy to wina źle dobranej anteny, uszkodzonego kabla, czy może konieczne jest zastosowanie odpowiedniego filtra. Naprawa anteny przez fachowca to gwarancja, że instalacja zostanie wykonana optymalnie.

Typowe usterki i ich rozwiązania

Co zrobić, gdy mimo naszych starań telewizor wyświetla czarny ekran lub obraz "klatkuje" ? Przyczyn może być wiele. Zacinanie się obrazu, czyli tak zwana pikseloza, najczęściej świadczy o zbyt niskiej jakości sygnału (niski MER) lub chwilowych zakłóceniach. Może to być wina złego ustawienia anteny, ale też silnego wiatru, który nią poruszył, lub ulewnego deszczu. Jeśli problem występuje stale, być może konieczna będzie wymiana anteny na model o większym zysku lub zastosowanie wzmacniacza. Komunikat "Brak sygnału" może oznaczać całkowite przerwanie toru sygnałowego – uszkodzony kabel, wysunięte złącze F, uszkodzony zasilacz wzmacniacza lub po prostu przestawioną antenę. Warto sprawdzić wszystkie połączenia. Problemy z odbiorem tylko niektórych multipleksów, na przykład MUX-4 Polsat Box, podczas gdy inne działają poprawnie, mogą wskazywać na wspomnianą wcześniej różnicę w polaryzacji nadawania lub znacznie mniejszą moc nadajnika. W takiej sytuacji może pomóc precyzyjniejsze ustawienie anteny lub, w trudniejszych warunkach, dołożenie drugiej anteny i zwrotnicy. Czasem zdarza się też, że nowo uruchomiony w okolicy nadajnik sieci 5G zaczyna zakłócać odbiór telewizji. Objawia się to nagłym pogorszeniem jakości lub całkowitym zanikiem sygnału. Rozwiązaniem jest montaż specjalnego filtra 5G bezpośrednio przy antenie. Jeśli samodzielne próby rozwiązania problemu nie przynoszą rezultatu, nie ma co tracić nerwów. Profesjonalny instalator z odpowiednim sprzętem pomiarowym zdiagnozuje usterkę w kilkanaście minut i zaproponuje skuteczne rozwiązanie. Monterzy anten często oferują pomoc techniczną i wsparcie po wykonanej instalacji, co daje poczucie bezpieczeństwa.

Czy warto zatrudnić profesjonalnego instalatora ?

Pytanie, które zadaje sobie każdy, kto staje przed zadaniem, jakim jest montaż anteny. Czy próbować samemu, czy od razu wezwać specjalistę ? Oczywiście, w prostych przypadkach, gdy mieszkamy blisko nadajnika i nie ma żadnych przeszkód, samodzielna instalacja ma szansę powodzenia. Jednak w bardzo wielu sytuacjach pomoc fachowca jest nieoceniona. Po pierwsze, bezpieczeństwo. Praca na dachu wiąże się z ryzykiem, a instalatorzy mają odpowiednie doświadczenie i sprzęt do pracy na wysokości. Po drugie, wiedza i doświadczenie. Dobry monter zna lokalne warunki propagacji sygnału, wie, które nadajniki sprawdzają się najlepiej w danym rejonie i jakie anteny dobrać do konkretnej lokalizacji. Po trzecie, sprzęt. Jak już wspomniałem, profesjonalny miernik sygnału to narzędzie, które pozwala na perfekcyjne ustawienie anteny i zdiagnozowanie każdego problemu, co jest niemożliwe przy użyciu jedynie wskaźników w telewizorze. Wreszcie, gwarancja. Zamawiając usługę u sprawdzonego instalatora, mamy pewność, że instalacja będzie działać poprawnie, a w razie kłopotów możemy liczyć na serwis. Dotyczy to zarówno prostego montażu jednej anteny, jak i bardziej złożonych systemów, na przykład do odbioru oferty Polsat Box i darmowych kanałów z różnych polaryzacji. Zamiast więc tracić czas i pieniądze na metodę prób i błędów, często znacznie lepszym wyjściem jest powierzenie zadania, jakim jest ustawienie anteny czy jej naprawa, komuś, kto zajmuje się tym na co dzień.

Odbiór naziemnej telewizji cyfrowej, w tym płatnej oferty Polsat Box, nie jest czynnością przesadnie skomplikowaną, ale wymaga uwagi na kilku etapach. Prawidłowy dobór komponentów, od anteny, przez kabel, aż po złącza, jest podstawą sukcesu. Staranny montaż anteny i jej precyzyjne ustawienie decydują o stabilności odbioru. Pamiętajmy, że w erze cyfrowej nie liczy się już tylko siła sygnału, ale przede wszystkim jego jakość, mierzona parametrem MER. Chociaż wiele czynności można wykonać samodzielnie, to w przypadku trudniejszych warunków odbioru lub uporczywych problemów technicznych, nieocenioną pomocą służy doświadczony instalator. Jego wiedza i specjalistyczny sprzęt pomiarowy są gwarancją, że będziemy mogli cieszyć się doskonałej jakości obrazem bez zakłóceń, niezależnie od tego, czy wybierzemy darmowe kanały, czy zdecydujemy się na rozszerzenie oferty o płatne pakiety, takie jak te dostępne w ramach Polsat Box czy konkurencyjnego Canal+.