BURRANI

Znasz to uczucie ? Szykuje się ważny mecz, premiera ulubionego serialu albo po prostu chcesz odpocząć przed telewizorem, a na ekranie zamiast obrazu pojawia się komunikat „Brak sygnału” lub „Sprawdź podłączenie anteny”. To sytuacja, która potrafi zirytować każdego posiadacza telewizji satelitarnej, niezależnie czy jest to abonent platformy Polsat Box, czy Canal+. Chociaż nowoczesna telewizja cyfrowa oferuje fantastyczną jakość obrazu i dźwięku, jej odbiór jest uzależniony od jednego, często niedocenianego elementu – prawidłowo działającej instalacji antenowej. Jako redakcja techniczna, która na co dzień ma do czynienia z zagadnieniami związanymi z odbiorem sygnałów RTV-SAT, postanowiliśmy przyjrzeć się bliżej, dlaczego właściciele zestawów satelitarnych tak często muszą wzywać na pomoc fachowców. Kiedy samodzielna próba poprawy sytuacji może tylko pogorszyć sprawę i dlaczego profesjonalny instalator anten jest w stanie rozwiązać problemy, z którymi zwykły użytkownik sobie nie poradzi ? W tym artykule, bazując na doświadczeniach monterów z okolic Warszawy i całego Mazowsza, przeprowadzimy Cię przez najczęstsze scenariusze – od montażu nowej anteny, przez diagnostykę usterek, aż po modernizację istniejących systemów. Wyjaśnimy, dlaczego naprawa anteny to nie tylko jej „ustawienie na oko” i co tak naprawdę kryje się za stabilnym odbiorem kanałów z oferty Polsat Box i Canal+.

Montaż nowej instalacji – fundament bezproblemowego odbioru

Decyzja o montażu anteny satelitarnej zapada z różnych powodów. Czasem jest to przeprowadzka do nowego domu, gdzie nie ma dostępu do telewizji kablowej, innym razem rezygnacja z usług innego dostawcy na rzecz bogatej oferty Polsat Box lub Canal+. Zdarza się też, że po latach korzystania ze starej, wysłużonej instalacji, po prostu chcemy cieszyć się odbiorem w jakości 4K. Niezależnie od motywacji, prawidłowy montaż anteny jest absolutnie podstawową czynnością, która zadecyduje o jakości odbioru przez następne lata. Błędy popełnione na tym etapie będą się mścić w najmniej oczekiwanych momentach, najczęściej podczas gorszych warunków pogodowych. Profesjonalny instalator to nie tylko osoba, która przykręci talerz do ściany. To specjalista, który przeprowadza cały proces w sposób przemyślany i zgodny ze sztuką. Jak to wygląda w praktyce ? Wyobraźmy sobie klienta z podwarszawskiej miejscowości, który właśnie wprowadził się do segmentu i chce korzystać z dekodera 4K od Canal+ w salonie oraz dodatkowego dekodera w sypialni. Tutaj zaczyna się rola fachowca, który musi dobrać odpowiednie komponenty. W tym przypadku standardowa antena o średnicy 80 cm, jak na przykład popularny i ceniony za solidność model Corab ASC-800M, będzie wystarczająca, ale instalator może zaproponować nieco większą, na przykład 90 cm (jak Corab ASC-900), aby zapewnić większy zapas sygnału na złą pogodę. Kluczowy jest jednak dobór konwertera (LNB). Do obsługi kilku dekoderów, zwłaszcza w nowoczesnych instalacjach, monter nie zaproponuje już starego typu konwertera Quad z czterema kablami. Zamiast tego wybierze nowoczesne rozwiązanie, czyli konwerter w technologii Unicable II (dCSS), na przykład model Inverto Unicable II IDLU-32UL40-UNB-OPP. Pozwala on na podłączenie nawet do 32 odbiorników za pomocą jednego kabla koncentrycznego, co jest ogromnym ułatwieniem i minimalizuje liczbę przewodów prowadzonych po elewacji. Do tego dochodzi kwestia samego kabla. Profesjonalista nigdy nie sięgnie po najtańszy przewód z markietu, ale wybierze sprawdzony produkt, jak kabel Triset-113, którego żyła główna jest wykonana z pełnej miedzi, a tłumienność dla najwyższych częstotliwości satelitarnych (2150 MHz) nie przekracza 28 dB na 100 metrów. To gwarantuje minimalne straty sygnału na trasie od anteny do dekodera.

Sam proces montażu anteny przez fachowca również przebiega według określonego schematu. Profesjonalni monterzy anten oferują pomoc techniczną na każdym etapie, od planowania po finalne uruchomienie.

• Wybór optymalnej lokalizacji: Instalator musi znaleźć miejsce z niezakłóconym widokiem na południe, w kierunku satelity Eutelsat Hot Bird 13°E, z którego nadają Polsat Box i Canal+. Sprawdza, czy na drodze sygnału nie stoją wysokie drzewa, kominy czy sąsiednie budynki, które mogłyby powodować problemy w przyszłości.
• Solidne zamocowanie masztu: To jeden z najbardziej niedocenianych elementów. Maszt musi być zamocowany idealnie w pionie i w sposób gwarantujący, że nawet najsilniejszy wiatr nie spowoduje jego drgań czy odkształceń. W zależności od podłoża (cegła, beton komórkowy, ocieplenie styropianowe) monter dobiera odpowiedni system mocowania – od standardowych kołków rozporowych po specjalistyczne kotwy chemiczne.
• Złożenie i zamocowanie anteny: Antena jest skręcana z dbałością o detale, a następnie montowana na maszcie. Fachowiec zadba o to, aby wszystkie połączenia były solidne.
• Precyzyjne ustawienie anteny: To tutaj ujawnia się największa przewaga profesjonalisty. Zamiast polegać na paskach siły i jakości w menu dekodera, które są bardzo niedokładne, instalator używa profesjonalnego miernika sygnału, np. modelu Rover HD TAB 4 Easy lub bardziej zaawansowanego Signal-Fire SF-7000. Taki przyrząd pozwala na pomiar nie tylko siły sygnału (C/N), ale przede wszystkim jego jakości (parametr MER – Modulation Error Ratio). Precyzyjne ustawienie azymutu i elewacji z dokładnością do dziesiątych części stopnia pozwala uzyskać maksymalnie wysoki MER, co daje gwarancję stabilnego odbioru nawet podczas ulewnego deszczu czy opadów śniegu.
• Poprowadzenie i zabezpieczenie okablowania: Monter prowadzi kabel w sposób jak najmniej widoczny, używając specjalnych uchwytów i dbając o to, by nie był narażony na uszkodzenia mechaniczne. Co bardzo ważne, przy antenie formuje tzw. pętlę ociekową, która zapobiega spływaniu wody po kablu wprost do złącza F, a samo złącze zabezpiecza taśmą samowulkanizującą lub specjalną osłoną gumową.

Po wykonaniu tych czynności, instalator programuje dekodery Polsat Box lub Canal+ pod kątem zastosowanego konwertera Unicable, sprawdza odbiór na wszystkich urządzeniach i dopiero wtedy uznaje pracę za zakończoną. Taki montaż anteny to inwestycja, która procentuje przez lata, eliminując potrzebę wzywania serwisu z powodu problemów wynikających z niedbałej instalacji.

Najczęstsze powody wezwania serwisu – kiedy potrzebna jest naprawa anteny przez fachowca ?

Nawet najlepiej wykonana instalacja może z czasem ulec awarii. Warunki atmosferyczne, starzenie się materiałów czy czynniki losowe sprawiają, że prędzej czy później możemy stanąć przed koniecznością wezwania serwisu. Co jest najczęstszą przyczyną problemów z odbiorem Polsat Box i Canal+ ?

Utrata sygnału po silnym wietrze

To absolutny klasyk i najczęstszy powód telefonów do instalatorów, zwłaszcza po gwałtownych burzach i wichurach. Wiele osób myśli, że skoro antena jest na dachu, to nic jej nie ruszy. Nic bardziej mylnego. Czasza anteny o średnicy 80-90 cm działa jak żagiel, stawiając duży opór porywom wiatru. Jeśli montaż anteny nie był wykonany solidnie, wystarczy minimalne przesunięcie talerza – dosłownie o jeden lub dwa stopnie w poziomie lub w pionie – aby sygnał z satelity oddalonego o 36 000 km całkowicie zniknął. Samodzielne próby „dokręcenia” anteny i ruszania nią „na czuja” w 99% przypadków kończą się niepowodzeniem. Dlaczego ? Ponieważ wiązka sygnału z satelity jest niezwykle wąska. Fachowiec wezwany do takiej awarii podłącza swój miernik i w ciągu kilku minut jest w stanie precyzyjnie skorygować ustawienie anteny, przywracając parametry sygnału do wartości fabrycznych. Przy okazji sprawdzi też solidność mocowania i w razie potrzeby dokona niezbędnych poprawek, aby problem się nie powtórzył. Taka naprawa anteny jest szybka, ale wymaga specjalistycznego sprzętu.

Uszkodzenia kabla i złącz

Kabel koncentryczny, choć wygląda niepozornie, jest jednym z ważniejszych elementów instalacji. Niestety, jest też narażony na wiele niebezpieczeństw. Tanie kable o izolacji z tworzywa nieodpornego na promieniowanie UV po kilku latach na słońcu potrafią popękać i skruszeć. Przez mikropęknięcia do wnętrza kabla dostaje się wilgoć, która powoduje korozję oplotu i drastyczny wzrost tłumienności, zwłaszcza dla wysokich częstotliwości. Objawem może być zanikanie części kanałów, najczęściej tych w jakości HD i 4K. Naprawa anteny w takim przypadku polega na wymianie całego odcinka kabla na nowy, najlepiej żelowany (z oznaczeniem PE), który jest w pełni odporny na warunki zewnętrzne. Innym słabym punktem są złącza F. Niedbale założone, niezabezpieczone przed wodą, szybko korodują. Korozja na styku złącza i gniazda w konwerterze powoduje ogromne straty sygnału i może prowadzić do niestabilnego działania całej instalacji. Profesjonalny monter podczas serwisu zawsze wymienia skorodowane końcówki na nowe, często stosując złącza kompresyjne (np. Signal R-48601), które zapewniają znacznie lepsze i trwalsze połączenie niż tradycyjne złącza nakręcane.

Awaria konwertera (LNB)

Konwerter to aktywne urządzenie elektroniczne, które pracuje w bardzo trudnych warunkach – na mrozie, w upale, w deszczu. Jego żywotność jest ograniczona. Typowe objawy uszkodzenia LNB to brak odbioru kanałów z jednej polaryzacji (pionowej lub poziomej) lub z jednego pasma (dolnego lub górnego). Może się to objawiać tak, że na dekoderze Polsat Box działają np. tylko kanały z grupy TVN, a nie ma Polsatu, lub odwrotnie. Użytkownik często jest zdezorientowany, dlaczego część kanałów działa, a część nie. Dla instalatora diagnoza jest prosta. Po podłączeniu miernika od razu widzi, które pasmo i polaryzacja nie działają. Naprawa anteny w tej sytuacji sprowadza się do wymiany konwertera na nowy. Monter dobierze odpowiedni model, np. popularny i niezawodny Maximum V-21 dla prostej instalacji lub odpowiednik Unicable w przypadku bardziej rozbudowanych systemów.

Modernizacja instalacji – gdy rosną apetyty na więcej kanałów i lepszą jakość

Świat technologii nie stoi w miejscu, a operatorzy tacy jak Polsat Box i Canal+ regularnie poszerzają swoją ofertę. To sprawia, że wielu abonentów decyduje się na modernizację swoich, często wieloletnich, instalacji antenowych. Wezwanie instalatora jest w takich przypadkach nie tylko wygodne, ale często niezbędne.

Rozbudowa o Multiroom

Chęć oglądania telewizji na drugim, trzecim czy nawet czwartym telewizorze w domu to jedna z najczęstszych przyczyn modernizacji. Jeśli nasza instalacja oparta jest o stary konwerter typu Single (z jednym wyjściem), podłączenie drugiego dekodera jest niemożliwe. Fachowiec w takiej sytuacji zaproponuje jedno z kilku rozwiązań. Tradycyjne to wymiana LNB na model Twin (dwa wyjścia), Quad (cztery wyjścia) lub Octo (osiem wyjść) i poprowadzenie oddzielnego kabla do każdego z dekoderów. Jest to jednak rozwiązanie kłopotliwe i inwazyjne. Dlatego coraz częściej instalatorzy rekomendują przejście na technologię Unicable/dCSS. Wymiana starego LNB na nowoczesny konwerter, np. GT-SAT GT-SCR4 dCSS, pozwala na podłączenie wielu dekoderów za pomocą istniejącego, pojedynczego kabla. Wystarczy zastosować odpowiednie rozgałęźniki sygnału. To rozwiązanie jest nie tylko bardziej eleganckie, ale też przyszłościowe, bo jest w pełni zgodne z najnowszymi dekoderami 4K od Polsat Box i Canal+.

Przejście na odbiór 4K

Oglądanie programów w rozdzielczości 4K to zupełnie nowe doznania, ale także większe wymagania dla instalacji antenowej. Transpondery DVB-S2, na których nadawane są kanały Ultra HD, wykorzystują bardziej złożoną modulację (np. 8PSK), która jest mniej odporna na zakłócenia i słaby sygnał. O ile dla kanałów SD wystarczył sygnał o jakości MER na poziomie 8-9 dB, o tyle dla stabilnego odbioru 4K profesjonalny instalator dąży do osiągnięcia wartości 15-16 dB. Co to oznacza w praktyce ? Często konieczna jest wymiana starej, pordzewiałej anteny 70 cm na nową, większą, np. Famaval 100LH o zysku energetycznym przekraczającym 39 dB. Niezbędny jest też wysokiej jakości konwerter o niskim współczynniku szumów oraz, co już wspominaliśmy, dobry kabel z miedzi. Tylko taka konfiguracja, precyzyjnie ustawiona przez fachowca, da gwarancję, że transmisje sportowe czy filmy w 4K nie będą się zacinać w kluczowych momentach.

Odbiór z kilku satelitów

Niektórzy użytkownicy chcą poszerzyć swoją ofertę o kanały darmowe, nadawane z innych pozycji satelitarnych, najczęściej z Astry 19.2°E. W tym celu instalator montuje na antenie specjalny uchwyt (tzw. „zez”) z drugim konwerterem. Sygnały z obu konwerterów są następnie sumowane w przełączniku DiSEqC, np. Axing SPU 21-02. Taka modyfikacja wymaga nie tylko precyzyjnego ustawienia obu konwerterów w ogniskach anteny, ale także prawidłowej konfiguracji przełącznika w menu dekodera. Jest to zadanie, z którym amator rzadko sobie radzi, a dla doświadczonego montera to standardowa procedura.

Profesjonalne narzędzia i wiedza – dlaczego naprawa anteny przez fachowca to dobra decyzja ?

Można zadać pytanie: po co wzywać instalatora, skoro w internecie jest pełno poradników, a w markecie można kupić prosty wskaźnik sygnału za kilkadziesiąt złotych ? Odpowiedź jest prosta: diabeł tkwi w szczegółach, a te szczegóły to wiedza, doświadczenie i profesjonalny sprzęt. Tani wskaźnik wychyłowy lub „beeper” reaguje tylko na ogólną moc sygnału, nie mówiąc nic o jego jakości. Ustawienie anteny przy jego pomocy to loteria. Można trafić w sygnał, ale będzie on na granicy odbioru, gotowy zniknąć przy pierwszym deszczu. Instalatorzy zapewniają wsparcie po montażu i ręczą za jakość swojej pracy. Profesjonalny miernik analizuje całe widmo sygnału cyfrowego, pokazując parametry, o których laik nie ma pojęcia. Wspomniany MER to cyfrowy odpowiednik „czystości” sygnału – im wyższy, tym lepiej. BER (Bit Error Ratio) to z kolei wskaźnik błędów w strumieniu danych – w dobrze wykonanej instalacji powinien być bliski zeru. Mając takie dane, monter jest w stanie wycisnąć z instalacji absolutne maksimum i zostawić ją z zapasem sygnału, który zapewni stabilny odbiór w każdych warunkach. Równie ważna jest znajomość sprzętu. Fachowiec wie, które modele anten są odporne na wiatr, które konwertery mają stabilne parametry, a które kable nie stracą swoich właściwości po dwóch sezonach na dachu. Porównajmy dwa popularne typy kabli:

• Kabel typu „no-name” (często z żyłą stalową miedziowaną – CCA): Jego tłumienność dla częstotliwości 2150 MHz może wynosić nawet ponad 35 dB na 100 metrów. Na 25-metrowym odcinku oznacza to stratę prawie 9 dB sygnału.
• Markowy kabel z pełnej miedzi (np. wspomniany Triset-113): Tłumienność dla tej samej częstotliwości to około 28 dB na 100 metrów. Na tym samym 25-metrowym odcinku strata wyniesie 7 dB. Różnica 2 dB może wydawać się niewielka, ale w instalacjach na granicy odbioru to właśnie ona decyduje o tym, czy obraz jest stabilny, czy zamienia się w mozaikę pikseli.

Podsumowując, powodów, dla których abonenci Polsat Box i Canal+ wzywają instalatorów, jest całe mnóstwo. Od prozaicznych problemów spowodowanych przez pogodę, przez zużycie sprzętu, aż po chęć rozbudowy systemu o nowe możliwości. Chociaż niektóre proste czynności, jak sprawdzenie podłączenia kabli do dekodera, można wykonać samemu, to poważniejsza diagnostyka, precyzyjne ustawienie anteny, a zwłaszcza jej naprawa czy modernizacja, to zadania, które warto powierzyć komuś z wiedzą, doświadczeniem i odpowiednimi narzędziami. Inwestycja w usługę profesjonalnego montera to w rzeczywistości oszczędność czasu, nerwów i gwarancja, że nasza telewizja satelitarna będzie źródłem relaksu, a nie ciągłych problemów technicznych.